७. पुरानो रुमालको अर्थ कसले बुझ्ने
एकदिन पाओय्विले सेविका छीङ्वेन्लाई लीन् ताइय्वि के गरिरहेकी छिन् हेरेर आउन अह्राए । छीङ्वेन्ले “त्यतिकै गएर कसरी हेरेर मात्र आउने ? भन्ने कुरा केही छ भने भन्नुस्, उपहार दिने कुरा केही छ भने दिनुस्” भनिन् । पाओय्विले आफूले प्रयोग गर्दै आएको रुमाल दिंदै “यो रुमाल लीन् बहिनीलाई दिइदिनू” भने । छीङ्वेन्ले “यस्तो नयाँ पनि होइन, पुरानो पनि नभएको रुमाल कसरी लगेर दिने?” भनिन् । पाओय्विले लीन् बहिनीले यो देखेपछि कुरा बुझ्नेछिन्, तिमी चिन्ता नगर” भने । छीङ्वेन्ले त्यो रुमाल लागेर लीन् ताइय्विलाई दिइन्, लीन् ताइय्विले रुमाल हातमा लिंदै “पाओय्विलाई अहिले कस्तो छ ?” भनेर सोधिन् । छीङ्वेन्ले “अहिले राम्रो छ” भनेर त्यहाँबाट फर्किन् । त्यो रुमाल पाएर लीन् ताइय्विले आफू धेरै रुने गरेको थाहा पाएर पाओय्वि आफू पनि रुने गरेको थाहा दिन त्यो प्रयोग गरिसकेको रुमाल दिइ पठाएको अर्थ लगाइन् र मनमनै पाओय्विलाई धन्यवाद दिंदै भावुक भएर आँसु बगाइन् ।
एकदिन पाओय्विका दिदी बहिनीहरूले रमाइलो गर्नाका लागि कविगोष्ठी गर्ने विचार गरे । साहिंली बहिनी थान्छुन् कविगोष्ठी गर्न विशेष सक्रिय भइन् । कविगोष्ठीमा सहभागी बनाउन श्र् सियाङ्य्वीन्लाई पनि निम्तो पठाए । उनी आएर स्य्वे पाओछाइसँगै बसिन् । श्र् सियाङ्य्वीन्ले कविगोष्ठीका दिन आफूले खर्च गरेर सबैलाई गँगटोको परिकार खुवाउने कुरा सुनाइन् । स्य्वे पाओछाइसंग सल्लाह गरेर श्र् सियाङ्य्वीन्ले त्यस पटकको कविगोष्ठीको कविताको शीर्षक गोदावरी फूल राखिन् । सबै जनाले गोदावरी फूललाई शीर्षक बनाएर कविता रच्नु पर्ने भयो । कविताको मूल्याङ्कन गर्नको लागि पाओय्विकी भाउजु ली वान् नियुक्त हुनुभयो । दिदी बहिनीहरूले गोदावरी फूलबारे धेरै कविताहरू रचे । ली वान्ले ती कविताहरूबाट लीन् ताइय्विले रचेका तीन कवितालाई प्रथम, द्वितीय र तृतीय घोषित गर्नुभयो ।
रोङ्-कुओ-फूको सबै व्यवस्था वाङ् सिफङ्ले गर्दै आएकी थिइन् । रोङ्-कओ-फूका मालिकहरू सेवक सेविकाहरू दासदासीहरू सबैले प्रत्येक महिना आफ्नो स्थान र हैसियत अनुसार निश्चित खर्च पाउँदथे । त्यो खर्च सबैलाई बाँड्ने काम पनि वाङ् सिफङ्कै थियो । त्यो महिना मासिक खर्च बाँड्ने समय हुँदा पनि बाँडिएन । सीरेन्ले वाङ् सिफङ्की सेविका फीङ्अर्लाई त्यसबारे सोध्दा फीङ्अर्ले “मालिक्नीले पैसा अरूलाई ऋृणमा दिनु भएको थियो । उनीहरूले समयमा नफर्काएको हुनाले केही ढीला भएको हो, उनीहरूले फर्काउनासाथ बाँडिने छ” भनिन् ।
वाङ् फूरेन्लाई टाढाको नातेदार भन्ने गाउँले वृद्धा लेउ लाओलाओ आफ्ना खेतबारीमा उम्रिएको धेरै सागपात फलफूल लिएर दोस्रो पटक रोङ्-कुओ-फूमा आउनुभयो । लेउ लाओलाओलाई देखेर चिया माता खुशी हुनु भयो र त्यहीं दुईदिन बस्नका लागि अनुरोध गर्नु भयो । चिया माताले लेउ लाओलाओको स्वागत गर्दै दिउँसो सबैले एक साथ खाने व्यवस्था पनि गर्नु भयो । खाना खाइ सकेपछि कविता भन्ने खेल खेल्ने भनी सबै जम्मा भए । चिया माताकी मुख्य सेविका य्वीयान्याङ्ले खेल सञ्चालन गरिन् । उनीले गोटी फालेर कसको पालो भन्थिन् र कविता भन्नका लागि शीर्षक भन्थिन्, पालो हुनेले उनीले दिएको शीर्षक अनुसार कुनै पुस्तकको कविताको मिल्ने एक हरफ भन्नु पर्दथ्यो । चिया माता, स्य्वेयीमा, स्य्वे पाओछाइ, लीन् ताइय्वि आदि सबैले आफ्नो आफ्नो पालोमा कविताका हरफहरू भन्दै गए, कसैलाई दण्डित हुनु परेन । अन्तमा लेउ लाओलाओको पालो आयो, उनीले आफूले जाने जस्तो अनुप्रास मिल्ने वाक्यहरू बोल्दै सबैलाई हँसाउदै जानुभयो । वहाँले पनि दण्डित हुनु परेन ।
दिउँसो चिया माता सबैलाई साथ लिएर नजिकैको आफ्नो परिवारले दान दिएर चलाइ राखेको सानो बौद्धविहारमा जानु भयो । उक्त बौद्धविहारमा म्याउय्वि नामका एक भिक्षुणी बस्दथिन् । उनीले चिया परिवारका सबैको स्वागत गरिन् र चिया टक्राइन् । एकछिन पछि लीन् ताइय्वि र स्य्वे पाओछाइलाई अर्कै कोठामा लगी अलग्गै चिया खुवाइन् । पाओय्वि पनि त्यहीं आइपुगे । म्याउय्विले चियाबारे बताउँदै गइन् र चिया र ध्यान बीच घनिष्ट सम्बन्ध रहेको पनि बताइन् ।
लेउ लाओलाओ पहिलो पटक रोङ्-कुओ-फू आउनु हुँदा वाङ् सिफङ्ले वहाँलाई खासै राम्रो व्यवहार गरेकी थिइनन् । यसपटक चिया माताले लेउ लाओलाओको ठूलो सत्कार गर्नु भएको देखेर वाङ् सिफङ्ले पनि लेउ लाओलाओलाई राम्रो व्यवहार गरिन् । उनीले लेउ लाओलाओलाई आफ्नी छोरीको नाम राखिदिन समेत अनुरोध गरिन् । दुईचार दिन बसेर लेउ लाओ लाओ घर फर्किन लाग्दा वाङ् सिफङले वहाँलाई धेरै कोसेली पनि दिई पठाइन् ।
केही दिन पछि लीन् ताइय्वि स्य्वे पाओछाइलाई भेट्न गइन् । लीन् ताइय्विलाई देखेर पाओछाइले उनीलाई “तिमी त्यहाँ घुँडा टेकेर बस, तिमीलाई केही कुरा केरकार गर्नुछ” भनिन् । लीन ताइय्विले अचम्म मानेर “पाओदाइ दिदी बहुलाउन लाग्नु भयो जस्तो छ” भनिन् । स्य्वे पाओछाइले “त्यसदिन बज्यैकहाँ कविता भन्दाखेरि तिमीले के भनेकी थियौ, भन त” भनिन् । लीन् ताइय्विले त्यो कुरा सुन्नासाथ मुख रातो बनाइन् । त्यस दिन उनीले त्यसबेला समाजमा प्रतिबन्धित पुस्तकको शृङ्गार रसको कविताको हरफहरू भनेकी थिइन् । उनीले स्य्वे पाओछाइलाई फकाउँदै “दिदी, यो कुरा अरू कसेलाई नभन्नू है” भन्न थालिन् । स्य्वे पाओछाइले “म कसैलाई भन्दिन, म पनि कुन खालकी हुँ र ? मैले पनि त्यो पुस्तक पढेकी छु, नपढेकी भए मलाई थाहा हुन्थ्यो ?” भनिन् । त्यस दिनदेखि लीन् ताइय्विले स्य्वे पाओछाइलाई असल केटीको रूपमा हेर्न थालिन्, त्यसअघि लीन् ताइय्वि उनीलाई मनमा कालो भएकी स्वाङ्ग पार्दै हिंड्ने केटी सम्झिन्थिन् ।
वाङ् सिफङ्को जन्मदिन आइपुग्न लाग्यो । अरू सबैको जन्मदिन मनाउने व्यवस्था मिलाउने वाङ् सिफङ्को जन्मदिन मनाउन सबैले चासो देखाए । चिया माताले “सबैले अलि अलि पैसा हालेर अलि भव्यरूपमा जन्मदिन मनाउनु पर्ला” भन्नु भयो र वहाँले सबैभन्दा पहिले आफ्नो तर्फबाट पैसा पनि हाल्नु भयो । सबैले आफ्नो क्षमता अनुसार पैसा हाले, एकै छिनमा भव्य रूपमा भोज भतेर गर्न पुग्ने पैसा जम्मा भयो । जन्मदिनमा सबैजनाले जम्मा भएर वाङ् सिफङ्लाई शुभकामना दिँदै मदिरा पिलाउन थाले । त्यस जमघटमा पाओय्वि भने देखा परेनन्, उनकी सेविका सीरेन्लाई समेत पाओय्वि कहाँ गए भन्ने थाहा थिएन, उनी आत्तिन थालिन् । पाओय्वि भने अरू कसैलाई नभनी एक जना सेवक साथ लिएर घोडामा चढी टाढाको एउटा बौद्धविहारमा गएका थिए । चीन्छ्वान् सेविका आफ्नो कारणले मरेकी हुँदा उनी मृतकको नाममा धूप बाल्नका लागि बौद्धविहारमा गएका थिए । त्यहाँबाट फर्केर पनि उनी जन्मदिन मनाइरहेको ठाउँमा नगई सरासर आफ्नै कोठामा गए ।
वाङ् सिफङ् मदिरा पिउनै नसक्ने भएपछि जन्मदिन मनाइरहेको कोठाबाट बाहिर निस्किन् । उनकी सेविका फीङ्अर् पनि साथै निस्किन् । उनीहरूलाई देख्नासाथ बाहिर बसेकी एउटी सेविका केटी दौडेर गइन् । वाङ् सिफङ्लाई शङ्का लागेर उनीलाई डाकेर रोकिन् र “किन त्यसरी भागेको ?” भनेर सोधिन् । केटीले डराएर वाङ् सिफङ्का श्रीमान चिया लियान्ले उनीलाई त्यहाँ चियो गर्न राखेको र उनीहरू निस्केको देख्नासाथ खबर गर्नू भनेकोले दौडेको भनिन् । वाङ् सिफङ् र फीङअर् दौडेर आफ्नो कोठामा पुगे । चिया लियान्का साथमा अर्की स्वास्नीमान्छे थिइन् । वाङ् सिफङ्ले कोठाभित्र पसेर त्यस स्वास्नीमान्छेलाई पिट्न, भुत्ल्याउन थालिन्, एकैछिनमा उनीलाई पिट्न छोडेर फेरि फीङ्अर्लाई पिट्न थालिन्, फीङ्अर् त्यहीं रुन थालिन् । चिया लियान्ले वाङ् सिफङ्लाई रोक्न जति प्रयास गरे पनि नसके पछि त्यहीं भएको तरवार म्यानबाट निकाली वाङ् सिफङ्लाई “तँलाई पहिले मार्छु, अनि म पनि मर्छु” भनेर प्रहार गर्न खोजे । वाङ् सिफङ् डराएर दौडेर चिया माताहरू भएको ठाउँमा रुँदै “बचाउ, बचाउ, मलाई मार्न लागे” भनेर कराउँदै गइन् । उनीको जन्मदिन मनाउन सबैजना बसिरहेको कोठामा भर्खरै खुशीयाली छाइरहेको थियो, वाङ् सिफङ् रुँदै कराउँदै पुगेपछि त्यहाँको वातावरण तुरुन्तै तनावग्रस्त भयो । वाङ् सिफङ्को पछि पछि चिया लियान् हातमा नाङ्गो तरवार लिएर आइ पुगे । चिया माताले तुरुन्तै कुरा बुझिहाल्नु भयो र वाङ् सिफङ्लाई आफूतिर डाकेर चिया लियान्लाई हपार्नु भयो । चिया लियान्को हातबाट तरवार खोस्न लगाएर उनलाई बाहिर पठाइदिनु भयो र आज वाङ् सिफङ्लाई त्यहीं सुत्न लगाएर “भोलि कुरा मिलाउँछु” भन्नु भयो ।
भोलिपल्ट बिहान चिया लियान्ले चिया माताको अगाडि आएर घुँडा टेकेर माफी माग्यो । चिया माताले “मसंग मात्र माफी मागेर पुग्दैन, तिम्री श्रीमतीसंग पनि माफी माग” भन्नुभयो । चिया लियान्ले वाङ् सिफङ्सँग पनि माफी माग्यो । त्यसपछि वहाँले उनीहरू दुबैजनालाई फीङ्अर्संग माफी माग्न लगाउनु भयो । चिया लियान्को वाङ् सिफङ् र फीङ्अर्संगको सम्बन्ध सामान्य भयो । उता चिया लियान्संग अवैध सम्बन्ध राख्ने स्वास्नी मान्छेले झुण्डिएर आत्महत्या गरिन् । चिया लियान् उनीका परिवारलाई वाङ् सिफङ्को जन्मदिन मनाउँदा लागेको खर्चभन्दा केही बढी पैसा दिएर कुरा मिलाए ।
शरद ऋतु लाग्न थालेपछि लीन् ताइय्विको स्वास्थ्य समस्या बढ्न थाल्यो । उनीलाई खोकी लागिरहन्थ्यो, कहिले काहीँ ज्वर पनि आउँथ्यो । उनी त्यसरी बिरामी परेको देखे पछि पाओय्विलाई छटपटी हुन्थ्यो । पाओय्वि प्रायः दिन दिनै लीन् ताइय्विलाई भेटेर उनीको स्वास्थ्यको अवस्था सोद्धथे ।
